Τα υποείδη στις καρδερίνες

Οι καρδερίνες σαν είδος χωρίζονται επιστημονικά σε δύο μεγάλες ομάδες, τις Carduelis carduelis carduelis και Carduelis carduelis caniceps. Στις δύο αυτές ομάδες αναγνωρίζονται σήμερα συνολικά 14 υποείδη, όπως αναφέρονται από τους Howard και Moore (The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World, Princeton University Press, copyright 2003):

Carduelis carduelis carduelis (ομάδα με μαύρο κεφάλι)

1. C. c. carduelis: νότια Σκανδιναβία και κεντρική Ευρωπαϊκή Ρωσία έως κεντρική Γαλλία και Ιταλία, με χειμερινές μεταναστεύσεις στην νότια Ευρώπη


2. C. c. balcanica: Βαλκάνια, Ελλάδα


3. C.c. britannica: Βρετανικά νησιά, δυτική Ολλανδία μέχρι βορειοδυτική Γαλλία, με χειμερινές μεταναστεύσεις στη νότια Ευρώπη


4. C. c. colchicus: Κριμαία, βόρεια περιοχή Καυκάσου


5. C. c. frigoris: νοτιοδυτική και νότια-κεντρική Σιβηρία, με χειμερινές μεταναστεύσεις στην ανατολική Ευρώπη και τη νοτιοδυτική Ασία. Οι καρδερίνες αυτές είναι γνωστές και σαν καρδερίνες major


6. C. c. loudoni: ανατολική Τουρκία, Καύκασος μέχρι το βόρειο Ιράν


7. C. c. niediecki: Κύπρος, δυτική και νότια-κεντρική Μικρά Ασία, Μέση Ανατολή, με χειμερινές μεταναστεύσεις σε νοτιοδυτικό Ιράν, Αίγυπτο


8. C.c. parva: δυτική Μεσόγειος, Αζόρες, Κανάρια νησιά


9. C. c. tschusii: Κορσική, Σαρδηνία και Σικελία


10. C. c. volgensis: νότια Ουκρανία, νοτιοανατολική Ευρωπαϊκή Ρωσία, βορειοδυτικό Καζακστάν

Carduelis carduelis caniceps (ομάδα με γκρίζο κεφάλι)

1. C. c. caniceps: δυτικό και βόρειο Πακιστάν, βορειοδυτικά Ιμαλάια μέχρι κεντρικό Νεπάλ και νοτιοδυτικό Ξισάνγκ (Θιβέτ)


2. C. c. paropanisi: δυτικό Τουρκμενιστάν και ανατολικό Ιράν μέχρι το βόρειο Αφγανιστάν


3. C. c. subulata: Αλτάι και δυτική Μονγκολία μέχρι τη λίμνη Βαϊκάλη, με χειμερινές μεταναστεύσεις στη νοτιοδυτική και κεντρική Ασία


4. C. c. ultima: νοτιοανατολικό Φάρς, Κιρμάν (νότιο Ιράν). Το συγκεκριμένο υποείδος διαφέρει από τα υπόλοιπα υποείδη με γκρίζο κεφάλι λόγω του μακρύτερου ράμφους του

Σήμερα, αναφέρονται επίσης μεγάλες ομάδες από άγριες καρδερίνες και σε περιοχές του πλανήτη (Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία) που δεν υπήρχαν καρδερίνες, οι οποίες δημιουργήθηκαν, όπως φαίνεται, από πουλιά που δραπέτευσαν από ευρωπαίους μετανάστες που μετέφεραν κατοικίδιες καρδερίνες και εγκλιματίστηκαν στις νέες πατρίδες. Κάποιος άγριος πληθυσμός, που φαίνεται πως υπήρχε για τον ίδιο λόγο και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει μάλλον σήμερα εξαφανιστεί. Είναι φανερό ότι οι καρδερίνες σαν είδος καταλαμβάνουν μιά τεράστια γεωγραφική έκταση από την δυτική Ευρώπη μέχρι την ανατολική Ασία.

Οι πασίγνωστες στην Ελλάδα καρδερίνες ανήκουν, όπως φαίνεται και παραπάνω, στο υποείδος carduelis carduelis balcanica (κάποιος μικρός πληθυσμός στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου είναι carduelis carduelis niediecki) και έχουν τα γενικά χαρακτηριστικά της ομάδας carduelis carduelis carduelis, δηλαδή:

Άμεσα αναγνωρίσιμη και ιδιαίτερη κόκκινη μάσκα γύρω από το πρόσωπο, μακρύ και στενό, υπόλευκο ράμφος (με μαύρη άκρη το χειμώνα, που χάνεται κατά την αναπαραγωγική περίοδο), μαύρο πάνω μέρος του κεφαλιού και σβέρκο, λευκά μάγουλα και λαιμό, ράχη απαλό ή σκουρότερο καφέ που εισέρχεται στο λευκό του στήθους και της κοιλιάς, δημιουργώντας πολλές φορές το λεγόμενο λευκό 'μανιτάρι' στο στήθος, μαύρη διχαλωτή ουρά με λευκές κηλίδες στις άκρες κάποιων φτερών και μαύρες φτερούγες με ζωηρές κίτρινες κηλίδες και λευκές άκρες στα φτερά πτήσεως. Τα πουλιά αυτά έχουν μέγεθος που κυμαίνεται από 12 μέχρι 15 εκατοστά, ανάλογα με το υποείδος.

Οι καρδερίνες της ομάδας carduelis carduelis caniceps, γνωστές και σαν καρδερίνες των Ιμαλαΐων, διαφέρουν από τις άλλες αφού το μαύρο στο κεφάλι αλλά και το καφέ της ράχης αντικαθίστανται με ένα απαλό γκρίζο πτέρωμα. Τα πουλιά της ομάδας carduelis carduelis caniceps είναι ελαφρά μεγαλύτερα από εκείνα της carduelis carduelis carduelis.

Παρόλο που η διαφορά ανάμεσα στις δύο προαναφερόμενες ομάδες είναι εμφανής, δεν αναγνωρίζονται επιστημονικά σαν δύο ανεξάρτητα είδη και έχουν επικαλυπτόμενα όρια γεωγραφικής εξάπλωσης. Τα διάφορα υποείδη των δύο μεγάλων ομάδων αναγνωρίζονται από διαφορές στο μέγεθος των πουλιών αλλά και τους τόνους του χρώματος στο πτέρωμά τους.

Είναι φανερό ότι στη φύση συμβαίνει σημαντική επιμιξία ανάμεσα στα διάφορα υποείδη αλλά και τις δύο μεγάλες ομάδες, αφού αυτές αλλά και τα επιμέρους υποείδη, έχουν επικαλυπτόμενα όρια γεωγραφικής εξάπλωσης. Οι περιοχές που τα όρια αυτά συναντιούνται και άτομα από τις δύο ομάδες με τα διαφορετικά χρώματα κεφαλιού επιμιγνύονται, αναφέρονται σαν ζώνες υβριδισμού και είναι η περιοχή νοτιοανατολικά της Κασπίας και η Σιβηρία.

Οι καρδερίνες είναι συνήθως πουλιά που ζουν στις άκρες των δασών και των καλλιεργειών, στους άγριους θαμνότοπους και στους κήπους των ημιαστικών περιοχών. Επειδή το φυσικό τους περιβάλλον καταλαμβάνεται σταδιακά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες τα πουλιά αυτά έχουν αρχίσει να αναπαράγονται και σε περιαστικές περιοχές. Οι δυτικές (ευρωπαϊκές) καρδερίνες ζούν κυρίως σε αγροτικές περιοχές, κοντά σε χωριά, κήπους και πάρκα. Οι ανατολικές καρδερίνες (Ιμαλαΐων) ζουν κυρίως στα βουνά, σε ανοιχτές περιοχές γύρω από δάση κωνοφόρων και είναι γνωστό ότι αναπαράγονται και σε ύψη πάνω από 3500 μέτρα.

Το φύλο στις καρδερίνες διακρίνεται από ένα έμπειρο μάτι σχετικά εύκολα με κοντινή παρατήρηση, συνήθως από την κόκκινη μάσκα του προσώπου: Στα αρσενικά η κόκκινη μάσκα φαίνεται καθαρά (συνήθως) να εξέχει από την άκρη του ματιού, ενώ στα θηλυκά φτάνει μέχρι τη μέση του ματιού ή ελαφρά πιό πίσω. Τα θηλυκά τείνουν να είναι, συνήθως, ελαφρά μικρότερα σε μέγεθος από τα αρσενικά και με ελαφρά μικρότερα ράμφη.

Πολλοί εκτροφείς που αναπαράγουν καρδερίνες κάνουν σκόπιμα επιμιξίες ανάμεσα στα παραπάνω αναφερόμενα υποείδη με αποτέλεσμα να υπάρχει μιά τρομερή ποικιλία πουλιών σε μέγεθος, χρώματα, κελάηδημα. Επίσης, ένας ικανός αριθμός εκτροφέων κατοικίδιων πουλιών, κυρίως στην Ευρώπη αλλά και αλλού, ασχολείται, σήμερα, με την αναπαραγωγή των γνωστών, αλλά και την δημιουργία νέων, μεταλλάξεων στις καρδερίνες. Με τις επιμιξίες μεταξύ των υποειδών και τις μεταλλάξεις, τα χαρακτηριστικά του κάθε υποείδους εκλείπουν σταδιακά και είναι συνήθως αδύνατο να καταλάβει κανείς, τελικά, σε ποιό υποείδος ανήκει ή από ποιά υποείδη προήλθε ένα συγκεκριμένο άτομο.

Sphere: Related Content